Холестерин («қатты өт») – ағзаның жасушалар қабырғасының негізгі компоненті. Холестериннің 80% бауырда жасалады, қалған 20% - ағзаға тағаммен бірге түседі. Оның арқасында жасуша қабырғасы әртүрлі агрессивті факторлардың әсеріне берік.

Тағы бір маңызды қызметі - әртүрлі биологиялық белсенді заттардың – D дәрумені, бүйрек үсті безінің стероидты гормондары, әйелдер гормоны (эстроген, прогестерон), тестостерон өндірілуіне қатысады. Сондай-ақ бір жүйке жасушасынан екінші жүйке жасушасына сигналдарды өткізуге көмектеседі.

Жалпы холестерин талдауын тағайындаудың негізгі мақсаты – атеросклероздың диагностикасы (нәтижесінде жүректің ишемиялық ауруы - ЖИА).

Холестериннің 3 түрі бар – жоғары тығыздықтағы липопротеиндер (ЖТЛП), төмен тығыздықтағы липопротеиндер (ТТЛП) және өте төмен тығыздықтағы липопротеиндер. Өзінің ерекшеліктеріне байланысты ЖТЛП және ТТЛП клиникалық маңызы бар. Жоғары тығыздықтағы липопротеиндер (ЖТЛП) Холестериннің «пайдалы» фракциясы.

 ЖТЛП мен ЖИА арасында кері тәуелділік бар – неғұрлым ЖТЛП көп болса, соғұрлым жүрек ауруының даму қаупі аз болады. Әрбір 0,13 ммоль/л (5мг/дл) ЖТЛП концентрациясының төмендеуі ЖИА қаупін 25% артуына әкеледі!

ЖТЛП жоғары саны антиатерогендік факторда оңтайлы бағаланады. Жалпы холестериннің және ЖТЛП мөлшерін біле отырып, атерогендік коэффициентті (Ка) есептеуге болады:

Ка=Жалпы ХС-ЖТЛП/ЖТЛП 

ЖИА бар емделушілерде бұл коэффициент 4-тен көп болады. Қанда ЖТЛП құрамын өзгертетін бірқатар аурулар бар.

• Жоғарлататын: біріншілік билиарлы бауыр циррозы, гепатит, маскүнемдік. 
• Төмендететін: қант диабеті, бауыр және бүйрек аурулары, жедел бактериалдық немесе вирустық аурулар. Төмен тығыздықтағы липопротеиндер «Зиянды» холестерин.

Негативтік қызметі келесіден тұрады: тамырлардың қабырғасының құрылымы тор тәрізді. ТТЛП осы ұяшықтарға еніп, сол жерде «кідіріп қалады», олай болса ЖТЛП тамырдың құрылымынан өтіп, ешбір кідірмейді. Әрі қарай «бітеліп қалған ұяшық» орнында қабыну жүреді және атеросклероздықтүйіншектер түзіле бастайды. Қанда ТТЛП деңгейі көп болған сайын, соғұрлым жүректің ишемиялық ауруының туындау қаупі жоғары болады. Концентрациясы 4,14 ммоль/л көп болса, атеросклероз және ЖИА даму қауіпі жоғары деп бағаланады.

Сондай-ақ оқыңыз: «ХОЛЕСТЕРИН ЖӘНЕ ЛИПИДТЕР ТУРАЛЫ ШЫНДЫҚ»